De mensheid staat door haar eigen toedoen aan de rand van een diepe, potentieel dodelijke afgrond. Ze stoomde met volle vaart in haar grote industriële wagen onze soort en vele andere dier- en plantsoorten af op de kliffen, met enkel verwoeste habitats en broeikasgassen in haar kielzog. Extreme klimaatverandering die een serieuze bedreiging vormt voor de menselijke gemeenschap, haar woonplekken en haar manier van leven, is nauwelijks meer af te wenden. Als we nú vol op de remmen gaan staan en rechtsomkeert maken is er nog een kleine kans dat we een val in de peilloze diepte weten te voorkomen, maar die bestuurdersstoel zit zo zacht en we hebben er net zo’n lekkere vaart inzitten.
De realiteit is dat de mens hoogstwaarschijnlijk zeer binnenkort te maken zal krijgen met grote veranderingen in weerpatronen, zeespiegels en ecosystemen. De mens is net als iedereen, ondanks alle innovatie, nog steeds erg afhankelijk van deze natuurlijke systemen en snelle veranderingen zullen direct en indirect gevolgen zonder precedent hebben voor onze manier van leven. Ik zeg zonder precedent, want nog nooit in de geschreven historie van de mens is klimaat zo snel en op zo’n grote schaal veranderd als nu. Toch blijkt uit archeologisch onderzoek dat er een groep prehistorische mensen zo’n 11.000 jaar geleden voor soortgelijke uitdagingen kwam te staan. Wat kunnen we leren van deze stam oer-britten die ernstige klimaatverandering ondergingen en toch wisten te gedijen.
Aan het einde van de laatste ijstijd, 11.000 jaar geleden, leefde een groep jagers-verzamelaars in een reeks nederzettingen aan een meer in wat nu bekend staat als North Yorkshire. In deze transitieperiode naar een nieuwe balans was het klimaat op aarde nog erg instabiel door veranderende zeespiegels en -stromingen. Uit onderzoek op de Star Carr vindplaats blijkt dat de samenleving rondom het meer te maken hadden met langdurige periodes van kou en stagnerende, onaangepaste ecosystemen.
Het werd altijd aangenomen dat de stammen mensen die met deze hevige klimaatveranderingen te maken kregen erg zouden hebben geleden en dat hun populaties erg zouden afnemen of zelfs volledig verdwijnen. Uit vondsten rondom Star Carr blijkt het tegenovergestelde: De stam rondom het meer was erg bestand tegen de veranderende omstandigheden en de cultuur en populatie van de samenleving werden in stand gehouden.
Door archeologische vondsten zoals de overblijfselen van dierenbotten, speerpunten en houten huizen uit verschillende lagen turf rondom het meer te vergelijken kon worden geanalyseerd worden hoe deze samenleving omging met de twee honderdjarige periodes van intense kou en latere veranderingen in de samenstelling van het meer. Door goede samenwerking en het benutten van de overvloed aan natuurlijke grondstoffen in de omgeving ging het alledaagse leven aan het Star Carr meer voor lange tijd vrij ongestoord door. Ondanks de hevige winters wisten de bewoners zich goed te voeden aan herten en hun cultuur in stand te houden gedurende de koude periodes.
Op zich is dit goed nieuws, want het blijkt dat mensen erg veerkrachtig zijn en zeker in moeilijke tijden op elkaar kunnen rekenen. Toch blijkt ook dat de mens ook erg afhankelijk is van haar directe omgeving: toen het Star Carr meer geleidelijk ondieper en moerassiger werd moest de bevolking na honderden jaren stabiele inwoning het meer verlaten.
Wat kunnen we leren van deze groep oer-britten? Dat als de mensheid grote veranderingen in het klimaat wil overleven en haar cultuur in stand wil houden is het dus van essentieel belang de natuurlijke systemen die ons voorzien van voedsel, transport en onderdak te beschermen. Weten we dat in goede samenwerking te doen, dan is er eventueel nog hoop voor de mens en de ecosystemen waar we onvermijdelijk deel van blijven uitmaken.
Geef een reactie